TĂNG CƯỜNG BẢO VỆ ĐỘNG VẬT HOANG DÃ TRONG TỰ NHIÊN

Tỉnh Lạng Sơn với đặc thù là địa bàn miền núi, có diện tích rừng lớn và hệ sinh thái phong phú, là nơi sinh sống của nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm. Tuy nhiên, tình trạng săn bắt, buôn bán, vận chuyển và tiêu thụ động vật hoang dã trái phép vẫn còn diễn ra, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên, đa dạng sinh học và trật tự xã hội. Đây là vấn đề gây nhức nhối trong xã hội, không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên, mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững của địa phương.

1. Quy định của pháp luật hiện hành về bảo vệ động vật hoang dã

Thời gian qua Nhà nước đã ban hành các Luật và nhiều chính sách, quy định nghiêm ngặt nhằm bảo vệ động vật hoang dã, trong đó một số quy định chính như sau:

Luật Lâm nghiệp năm 2017: Nghiêm cấm các hành vi “Săn, bắt, nuôi, nhốt, giết, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán động vật rừng, thu thập mẫu vật các loài thực vật rừng, động vật rừng trái quy định của pháp luật”;

Luật Đa dạng sinh học năm 2008: Nghiêm cấm các hành vi “Săn bắt, đánh bắt, khai thác bộ phận cơ thể, giết, tiêu thụ, vận chuyển, mua, bán trái phép loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; quảng cáo, tiếp thị, tiêu thụ trái phép sản phẩm có nguồn gốc từ loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ”;

Nghị định số 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 07/2022/NĐ-CP) quy định mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp: Quy định xử phạt lên tới hàng trăm triệu đồng, tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm,.. đối với mọi hành vi vi phạm xâm hại đến động vật hoang dã mà chưa đến mức xử lý hình sự.

Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 86/2025/QH15 của Quốc hội): Tại Điều 234 (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã) và Điều 244 (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm): Phạt tù lên đến 15 năm hoặc phạt tiền lên đến 02 tỷ đồng đối với cá nhân phạm tội (lên đến 15 tỷ đồng đối với pháp nhân thương mại phạm tội), ngoài ra còn bị cấm hoạt động, cấm kinh doanh,..tùy thuộc vào tính chất và mức độ của hành vi phạm tội.

Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT ngày 24/6/2025 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã: Trong đó quy định cụ thể về bảo tồn, bảo vệ loài động vật nguy cấp, quý, hiếm; nuôi các loài động vật (loài nguy cấp, quý, hiếm; loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ; loài thông thường); thành lập cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học; chế biến, kinh doanh mẫu vật loài nguy cấp, quý hiếm; xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu, nhập nội từ biển và quá cảnh mẫu vật các loài động vật thuộc Phụ lục Công ước CITES. Kèm theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT là Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm (trong đó: Một số loài động vật như Rắn Hổ chúa, Rùa đầu to, Công, Gà lôi tía, Trĩ sao, Gà lôi lam mào trắng, Cu li lớn, Cu li nhỏ, Huơu xạ được xếp vào loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ).

2. Tác hại của việc săn bắt, tiêu thụ động vật hoang dã trái phép

Hành vi săn bắt, buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã không chỉ vi phạm pháp luật mà còn để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng:

- Phá vỡ cân bằng sinh thái: Khi một loài động vật bị săn bắt cạn kiệt, chuỗi thức ăn trong tự nhiên sẽ bị đứt gãy, dẫn đến mất cân bằng hệ sinh thái rừng.

- Nguy cơ tuyệt chủng: Nhiều loài động vật quý hiếm như: Voọc, Khỉ, Tê Tê, chim Công, Gà Lôi, Tắc Kè đuôi vàng, Hươu Xạ,… đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Điều này làm mất đi nguồn gen quý giá, ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học trong tự nhiên.

- Đe dọa sức khỏe con người: Thực tế cho thấy, nhiều loại dịch bệnh nguy hiểm có nguồn gốc từ động vật hoang dã. Việc giết mổ, buôn bán, tiêu thụ các loài này có thể làm lây truyền dịch bệnh sang người, gây hậu quả khó lường.

- Gây thiệt hại kinh tế – xã hội: Người vi phạm có thể chịu mức phạt rất nặng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế gia đình, danh dự, uy tín cá nhân, đồng thời gây mất an ninh trật tự trên địa bàn.

3. Chung tay bảo vệ thiên nhiên – trách nhiệm của toàn xã hội

Bảo vệ động vật hoang dã không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước mà còn là nghĩa vụ và quyền lợi của mỗi người trong cộng đồng. Để góp phần ngăn chặn tình trạng săn bắt, tiêu thụ động vật hoang dã trái phép, mỗi người trong cộng đồng cần:

- Nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm trong công tác bảo vệ động vật hoang dã, tuyệt đối không tham gia săn bắt, nuôi nhốt, mua bán hay tiêu thụ động vật hoang dã.

- Kịp thời thông báo, tố giác các hành vi vi phạm xâm hại đến động vật hoang dã cho chính quyền địa phương và các cơ quan, lực lượng chức năng như: Kiểm lâm, Công an.

- Tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ rừng, bảo vệ thiên nhiên, góp phần gìn giữ hệ sinh thái cho các thế hệ mai sau.

4. Chung tay thực hiện theo khẩu hiệu

(1) Nói không với săn bắt trái phép.

(2) Bảo vệ rừng - Giữ gìn vệ sinh.

(3) Động vật hoang dã cần chúng ta.

(4) Không săn bắt - Không tiêu thụ.

(5) Giữ thiên nhiên - Giữ tương lai.

Săn bắt, buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã trái phép là hành vi vi phạm pháp luật, đi ngược lại lợi ích cộng đồng và sự phát triển bền vững của xã hội. Vì vậy, mọi người trong cộng đồng hãy cùng chung tay bảo vệ, nói “Không” với săn bắt, buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã.

5. Trường hợp động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm xâm hại hoặc đe dọa đến tính mạng và tài sản của con người cần lưu ý xử lý bằng các biện pháp như sau:

- Đối với người dân:

+ Đặt an toàn tính mạng của con người lên hàng đầu, cần giữ bình tĩnh, tránh la hét hay chọc phá động vật.

+ Rời khỏi nơi nguy hiểm, đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình.

+ Áp dụng các biện pháp ngăn chặn, xua đuổi, hạn chế gây tổn thương đến động vật; Không tự ý bẫy bắt, giết hại động vật. Mọi hành động tiêu diệt, buôn bán, vận chuyển, nuôi nhốt trái phép các loài động vật hoang dã quý hiếm đều vi phạm pháp luật.

- Báo ngay cho Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi gần nhất, lực lượng kiểm lâm hoặc công an để có biện pháp xử lý phù hợp, đúng quy định của pháp luật.

- Nếu có người bị thương do động vật tấn công, cần đưa đi cấp cứu ngay và thông tin rõ nguyên nhân cho cơ sở y tế.

Thông điệp: Xử lý đúng cách khi gặp động vật hoang dã - An toàn cho người, an toàn cho thiên nhiên.