Lợi ích của việc sử dụng vắc-xin phòng bệnh cho vật nuôi
Với khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều thời tiết diễn biến thất thường tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển và phát tán ra môi trường là rất cao, tập quán chăn nuôi hiện nay phần lớn là chăn nuôi nhỏ lẻ. Do vậy, dịch bệnh xảy ra dai dẳng, khó kiểm soát. Để hạn chế dịch bệnh lây lan, giảm thiểu thiệt hại cho người chăn nuôi cần thực hiện đồng bộ các biện pháp như sau:
1. Phòng bệnh bằng vệ sinh:
- Định kỳ tẩy uế, tiêu độc, khử trùng chuồng trại chăn nuôi.
- Chuồng trại luôn khô ráo, không bị mưa hắt, gió lùa đảm bảo thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông.
- Đảm bảo dinh dưỡng: Thức ăn đủ tiêu chuẩn, đúng khẩu phần, đủ số lượng, chất lượng như: Protein, lipit, khoáng, vitamin,...
- Có chế độ sử dụng, khai thác hợp lý (cày, bừa, vắt sữa,...).
- Thực hiện tốt công tác kiểm dịch biên giới, cửa khẩu, kiểm dịch nội địa. Tăng cường công tác kiểm soát, vận chuyển, giết mổ,...
- Áp dụng biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.
2. Phòng bệnh bằng vắc-xin
Phòng bệnh bằng vắc-xin cho vật nuôi là một trong những biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả (tạo miễn dịch đặc hiệu). Đặc biệt, đối với các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm để đảm bảo phát triển chăn nuôi ổn định, bền vững và cung cấp thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng; người chăn nuôi cần quan tâm tiêm vắc-xin phòng bệnh cho gia súc, gia cầm nhằm hạn chế thiệt hại trong chăn nuôi.
Nguyên tắc sử dụng vắc-xin cho vật nuôi
Vắc-xin là chế phẩm sinh học, chứa các mầm bệnh đã bị làm yếu đi hoặc đã bị làm chết (không còn khả năng gây bệnh). Sau khi đưa vào cơ thể vật nuôi (tùy theo đối tượng, lứa tuổi vật nuôi, tùy theo từng loại vắc-xin sẽ có những cách đưa vào cơ thể khác nhau, như: Tiêm dưới da, tiêm bắp; nhỏ mắt, nhỏ mũi, khí dung và chủng), chế phẩm này sẽ kích thích cơ thể sinh ra kháng thể đặc hiệu để chống lại bệnh.
Vì vậy, việc quản lý và sử dụng vắc-xin đúng quy trình kỹ thuật sẽ đảm bảo thời gian miễn dịch kéo dài và an toàn; ngược lại sẽ làm giảm khả năng tạo miễn dịch của vắc-xin. Do đó, khi sử dụng vắc xin người chăn nuôi cần lưu ý một số vấn đề sau:
Bảo quản, vận chuyển vắc xin:
Vắc-xin phải được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp để đảm bảo hiệu quả và an toàn: Vắc xin sống được bảo quản ở nhiệt độ dưới 00c, vắc xin chết bảo quản từ 2 - 8 00c; sử dụng tủ để bảo quản vắc xin riêng và định kỳ vệ sinh tủ.
Khi vận chuyển, cần giữ vắc-xin trong điều kiện râm mát, tránh ánh nắng chiếu trực tiếp và phải có thùng bảo ôn, phích đá để bảo quản trong suốt quá trình vận chuyển. Nếu mua với số lượng ít, nơi mua gần thì bảo quản bằng túi ni lông tối màu có giấy bọc. Trong quá trình bảo quản, vận chuyển cần bao gói kỹ, tránh hiện tượng va đập để đảm bảo chất lượng và hiệu quả.
Sử dụng vắc-xin đúng kỹ thuật:
Sử dụng vắc-xin định kỳ hoặc bổ sung cho đàn gia súc, gia cầm; vắc xin phòng bệnh nào thì chỉ phòng được bệnh đó, không phòng được bệnh khác;
Không sử dụng vắc-xin cho động vật đang mắc bệnh, nghi mắc bệnh, động vật quá gầy yếu, quá non, con mẹ mới đẻ, động vật mới phẫu thuật chưa lành vết thương, động vật mang thai ở kỳ cuối,…
Dụng cụ đựng vắc-xin (bơm kim tiêm, kim chủng, chai, lọ) phải đảm bảo tiệt trùng. Biện pháp tốt nhất là luộc sôi để nguội trước khi sử dụng, không dùng cồn, thuốc sát trùng để sát trùng bơm kim tiêm khi tiêm vắc-xin.
Dùng vắc-xin đủ liều, đúng đối tượng vật nuôi, đúng loại vắc-xin, đúng vị trí, đúng cách và đúng lịch theo hướng dẫn của nhà sản xuất; vị trí tiêm phải được sát trùng; lắc kỹ lọ vắc-xin trước khi sử dụng; vắc-xin đã pha hoặc đã cắm kim tiêm, nên dùng càng sớm càng tốt, nếu thừa phải hủy, không được dùng cho ngày hôm sau. Vắc-xin, dụng cụ, vật tư sau khi kết thúc tiêm phòng phải được thu gom xử lý theo quy định.
Sau tiêm phòng cần theo dõi vật nuôi để kịp thời can thiệp các trường hợp phản ứng hoặc gia súc, gia cầm có thể bị sốc phản vệ. Chỉ mua vắc-xin ở những địa chỉ có uy tín, có đủ điều kiện, được cấp phép bán vắc-xin để đảm bảo chất lượng và được tư vấn kỹ thuật về cách sử dụng. Không mua bán, sử dụng các loại vắc-xin trôi nổi, không rõ nguồn gốc, vắc-xin chưa được cấp phép lưu hành.
Các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm phải áp dụng biện pháp phòng bệnh bắt buộc bằng vắc-xin cho động vật nuôi:
1. Bệnh ở trâu bò: Lở mồm long móng, Nhiệt thán, Tụ huyết trùng, Viêm da nổi cục,…
2. Bệnh ở lợn: Lở mồm long móng, Tụ huyết trùng, Dịch tả lợn Châu Phi,…
3. Bệnh ở dê, cừu: Lở mồm long móng, Nhiệt thán,…
4. Bệnh ở gà, chim cút: Cúm gia cầm (thể độc lực cao), Niu cát xơn,…
5. Bệnh ở vịt, ngan: Cúm gia cầm (thể độc lực cao), Dịch tả vịt,…
6. Bệnh ở chó, mèo: Dại động vật.
Những vấn đề cần lưu ý khi sử dụng vắc xin:
Phải có sổ theo dõi, ghi chép đầy đủ ngày dùng, tên, số lô, trạng thái và hạn sử dụng của vắc xin; tình trạng sức khoẻ của vật nuôi trước và sau khi tiêm vắc xin.
Kiểm tra lọ vắc xin trước khi sử dụng: Thông tin trên nhãn: tên vắc xin, số lô, số liều sử dụng, ngày sản xuất, số kiểm nghiệm xuất xưởng, thời hạn sử dụng, quy cách bảo quản. Những hư hỏng trong lọ vắc xin: Nút chặt hay lỏng, nguyên vẹn hay bị rách, tình trạng lớp sáp phủ bên ngoài, lọ thủy tinh có bị rạn nứt không. Tình trạng vắc-xin trong lọ: Màu sắc, kết cấu, có bị vón không, có vật lạ không, độ đồng nhất (nếu khi lắc lọ vắc xin vẫn chia thành 2 lớp là đã bị hư hỏng).
Thao tác khi sử dụng vắc-xin: Khử trùng các dụng cụ dùng để đựng, pha chế vắc-xin bằng cách hấp hoặc luộc nước sôi, sau đó rửa bằng nước sạch (nước sôi để nguội), không được rửa bằng cồn, thuốc sát trùng. Trong lúc tiêm phòng cần tránh ánh nắng mặt trời.
Tất cả vắc-xin thừa sau mỗi ngày tiêm cần tập thu lại để tiêu hủy; các dụng cụ tiêm hoặc nhỏ vắc-xin phải rửa sạch và sát trùng ngay.
Vì lợi ích của gia đình và cộng đồng, người chăn nuôi hãy liên hệ với nhân viên thú y xã, phường hoặc cơ quan thú y địa phương để được tư vấn, hướng dẫn phòng bệnh hiệu quả.
